sim tanlashda yordam beradigan kalkulyator

Sim tanlash uchun bu yerga bosing

1. Asosiy tushunchalar

Quvvat (P):

• Quvvat – qurilmaning iste’mol qiladigan energiya miqdori. Odatda vatt (W) yoki kilovatt (kW) bilan o‘lchanadi.
• Agar quvvat kW bo‘lsa, biz uni hisoblash uchun 1000 ga ko‘paytiramiz: $$P_{vatt} = P_{kilovatt} \times 1000$$

Kuchlanish (U):

• Elektr tarmog‘idagi kuchlanish. Odatda 220V yoki 380V bo‘ladi.
• Bu qiymatga asosan sim orqali o‘tadigan tok (A) miqdorini aniqlaymiz.

Tok (I):

• Qurilma ishlashi uchun kerakli tok miqdori. Bu quvvat va kuchlanish orqali hisoblanadi: $$I = \frac{P}{U}$$ Bu yerda:
  • $P$: qurilmaning quvvati (vattda),
  • $U$: kuchlanish (voltda),
  • $I$: tok (amperda).

---

2. Sim tanlashning sababi va muhimligi

Sim tanlashda quyidagilarni hisobga olish kerak:

1. Tok o‘tishiga qarshilik: Har qanday simning qarshiligi bo‘ladi. Bu uzunlik oshgan sari ortadi va issiqlik chiqaradi.
2. Kuchlanish pasayishi: Sim orqali tok o‘tganda kuchlanish pasayishi kuzatiladi. Bu pasayish 10% dan oshmasligi kerak.
3. Simning kesimi (mm²): Tok miqdori oshgani sari simning kesim maydoni kattaroq bo‘lishi kerak.

---

3. Hisoblash jarayoni

a) Talab qilinadigan tokni aniqlash:

Birinchi navbatda, foydalanuvchi kiritgan quvvat va kuchlanishdan talab qilinadigan tokni hisoblaymiz:

$$I = \frac{P}{U}$$

Masalan:
Agar quvvat $P = 100 \, \text{vat}$ va kuchlanish $U = 220 \, \text{volt}$ bo‘lsa:

$$I = \frac{100}{220} = 0.45 \, \text{A}$$

Bu degani, qurilma ishlashi uchun 0.45 amper tok talab qilinadi.

---

b) Sim tanlash uchun tok diapazonini hisoblash:

Bizda har xil kesimdagi simlar uchun tokning minimal va maksimal qiymatlari mavjud. Masalan:

Sim kesimi (mm²)	Minimal tok (A)	Maksimal tok (A)
0.5 mm²	3	6
1 mm²	6	10
1.5 mm²	10	15
2.5 mm²	15	21

Agar foydalanuvchining talab qilinadigan toki ushbu diapazon ichida bo‘lsa, bu sim mos keladi.

Masalan:
Yuqorida hisoblangan tok $I = 0.45 \, \text{A}$. Bu tok 0.5 mm² simning minimal talabi (3A) ga yetmaydi, demak hamma simlar mos keladi.

---

c) Uzunlikni hisoblash:

Simning maksimal uzunligini hisoblash uchun quyidagi formula ishlatiladi:

$$R = \rho \cdot \frac{L}{A}$$

Bu yerda:

• $R$: qarshilik (ohm),
• $\rho$: sim materialining qarshiligi (mis uchun $0.017 \, \text{ohm·mm²/m}$, alyuminiy uchun $0.028 \, \text{ohm·mm²/m}$),
• $L$: uzunlik (m),
• $A$: sim kesimi (mm²).

Kuchlanish pasayishi $\Delta U$ hisoblanadi:

$$\Delta U = I \cdot R$$

Simning uzunligini topish uchun formula:

$$L_{max} = \frac{U \cdot \text{foiz chegarasi}}{I \cdot \rho / A}$$

Masalan:
Agar:

• $I = 0.45 \, \text{A}$,
• $U = 220 \, \text{V}$,
• $\rho = 0.017$,
• $A = 1.5 \, \text{mm²}$,
• Chegara: 5% ($0.05 \cdot 220 = 11 \, \text{V}$).

Uzunlik:

$$L_{max} = \frac{220 \cdot 0.05}{0.45 \cdot \frac{0.017}{1.5}} = \frac{11}{0.0051} \approx 2158 \, \text{m}$$

Bu degani, 1.5 mm² kesimli sim 2158 metrgacha uzunlikda mos keladi.

---

d) Rang bo‘yicha tasniflash:

1. Yashil rang: Sim barcha talablarga mos keladi (tokning maksimal chegarasi ichida).
2. Sariq rang: Sim minimal talablarga mos keladi, lekin xavfsizlik zaxirasi kam.

---

4. Xulosa

Foydalanuvchi quyidagilarni oladi:

1. Qurilmaning talab qiladigan tokini aniqlash.
2. Simlar ro‘yxati:
   • Har bir sim uchun mos tok diapazoni.
   • Har bir sim uchun maksimal uzunlik.
3. Rangli belgilar:
   • Yashil rang: Sim quvvat va uzunlikka mos keladi.
   • Sariq rang: Sim minimal moslikni ta’minlaydi, lekin zaxira kam.

Bu ma’lumotlar foydalanuvchiga xavfsiz va samarali elektr simlarini tanlashda yordam beradi. Agar simning uzunligi oshsa yoki quvvat yuqori bo‘lsa, katta kesimli sim tanlash kerak.

Bu yerga bosing